Chương trình máy tính và phần mềm máy tính
Chương trình máy tính là một chuỗi các lệnh. Phần mềm máy tính là tập hợp của một hoặc nhiều chương trình máy tính và các dữ liệu liên quan. Chương trình máy tính thường được thể hiện ở 2 dạng: dạng thường thấy là chương trình có thể chạy được (có thể hình dung một file exe trên Windows là một thể hiện của dạng này), một dạng khác là mã nguồn chương trình. Khi chương trình ở dạng mã nguồn, con người có thể đọc và hiểu tính năng của nó một cách dễ dàng; các lập trình viên hay làm việc với chương trình máy tính ở dạng này. Mã nguồn chương trình có thể chuyển đổi sang chương trình có thể chạy được (bằng máy tính) bằng chương trình gọi là trình biên dịch. Về phương diện người dùng, máy tính ngày nay có thể chạy nhiều chương trình cùng lúc, quá trình này được gọi là đa tác vụ.
Phân loại phần mềm máy tính
Phần mềm máy tính có thể phân loại tùy vào mục đích sử dụng gồm có 3 loại:
- Phần mềm ứng dụng.
- Phần mềm hệ thống.
- phần mềm độc hại.
Phần mềm ứng dụng
Phần mềm ứng dụng là phần mềm dùng hệ thống máy tính để thực hiện một tính năng đặc biệt hoặc cung cấp các tiện ích giải trí cho người dùng.
Phần mềm hệ thống
Phần mềm hệ thống là phần mềm được thiết kế để thao tác trực tiếp trên phần cứng máy tính. Phần mềm hệ thống là nền tảng để những phần mềm ứng dụng có thể chạy được.
Hệ điều hành (Windows, Linux, MacOS) là ví dụ tiêu biểu cho nhóm phần mềm này. Hệ điều hành quản lý các tài nguyên hệ thống như CPU, RAM… và cung cấp những dịch vụ cần thiết để các phần mềm khác chạy trên nó. Ngày nay, hệ điều hành sau khi cài đặt thường được đính kèm thêm các phần mềm ứng dụng để tiện lợi hơn cho người dùng. Trên Windows, những phần mềm này gồm có Windows Explorer để quản lý thư mục, file; Task Manager để quản lý những tiến trình; Internet Explorer để duyệt web…
Quan trọng không kém gì hệ điều hành, driver được viết để điều khiển các thiết bị được gắn vào máy tính. Mỗi thiết bị cần ít nhất một driver tương ứng. Bởi vì một hệ điều hành cần tối thiểu một thiết bị nhập và một thiết bị xuất nên nó cần hơn một driver để có thể dùng được.
Phần mềm độc hại
Không phải phần mềm nào viết ra cũng đều có mục đích phục vụ người dùng. Một số người đã viết ra những phần mềm với mục đích ngược lại. Họ viết phần mềm để lấy cắp tài khoản, xâm nhập những thông tin nhạy cảm trên máy người khác hay đơn giản chỉ là chọc phá bạn bè. Những phần mềm này gọi là phần mềm độc hại (malware). Một vài ví dụ tiêu biểu của malware là virus, worm, trojan, spyware…
Tạo chương trình máy tính
Với công nghệ phát triển như hiện nay, tạo ra chương trình máy tính không còn quá khó cho những người đam mê trong lĩnh vực này. Để có thể tạo ra những chương trình, bạn cần phải có kỹ năng lập trình. Kỹ năng này yêu cầu bạn phải cố gắng để hoàn thiện nó.
Sau khi đã chọn cho mình một ngôn ngữ lập trình, bạn sẽ cần phải viết mã (lập trình). Có rất nhiều chương trình có thể giúp bạn chuyển mã bạn đã viết sang chương trình máy tính, những chương trình này gọi là chương trình dịch. Những phần tôi vừa nói trên đây sẽ được trình bày chi tiết trong những phần còn lại của loạt bài viết này.
