Lập Trình Hướng Đối Tượng trong Python - Phần 2: Kế Thừa

Kế thừa

Kế thừa trong lập trình là cách mở rộng nhanh chóng 1 class nhờ vào class có sẵn thay vì viết lại toàn bộ, class kế thừa sẽ thừa kế các thuộc tính, phương thức từ lớp được kế thừa và có thể sử dụng chúng như là của chính bản thân mình (lớp kế thừa).

Kế thừa giúp tiết kiệm được thời gian để viết code, dễ dàng bảo trì và mở rộng.

Trong Python có 2 loại kế thừa:

• Đơn kế thừa
• Đa kế thừa

Cú pháp

class ChildClass(ParentClass1[, ParentClass2, ...]):
   statement_1
   .
   .
   statement_n

Ví dụ

#!/usr/bin/python

class Animal:
	def __init__(self, genus, age):
		self.genus = genus
		self.age = age
	def say(self):
		pass
		
class Duck(Animal):
	def __init__(self):
		Animal.__init__(self, 'Dog', 10)
		
	def say(self):
		print ("Quack quack!")

Giải thích:

• Dòng 9:  lớp Duck được khai báo kế thừa từ lớp Animal.
• Dòng 10: phương thức __init__ được override từ phương thức __init__ ở lớp cha (lớp Animal).
• Dòng 11: cách gọi một phương thức từ lớp cha.
• Dòng 13: phương thức say được override lại từ phương thức say ở lớp cha.

Một số tính chất cần lưu ý

Khi phương thức __init__ ở lớp con không được khai báo, nó sẽ dùng phương thức __init__ ở lớp cha.

Khác với các C++, trong Python chỉ có một loại kế thừa duy nhất là public.

Trong Python các thuộc tính, phương thức của lớp không tồn tại khái niệm protected như ở C++ mà chỉ tồn tại ở dạng private và public, được phân biệt dựa theo tên.

• private: tên được bắt đầu bằng 2 dấu gạch dưới __ và kết thúc tối đa là 1 dấu gạch dưới, ví dụ: __abc, __xyz_, ...
• public: tên không phải tên của kiểu private và đúng quy tắc đều là public.

Ví dụ:

#!/usr/bin/python

class Animal:
	def __init__(self, genus, age):
		self.genus = genus
		self.age = age
	def say(self):
		pass
		
class Duck(Animal):
	def __init__(self):
		Animal.__init__(self, 'Dog', 10)
	def say(self):
		print("Quack quack!")
	def __fly(self):
		print("Flap flap!")
	
duck = Duck()
duck.__fly()

Kết quả:

C:\Users\Thanh\Desktop>demo.py
Traceback (most recent call last):
  File "C:\Users\Thanh\Desktop\demo.py", line 21, in <module>
    duck.__fly()
AttributeError: 'Duck' object has no attribute '__fly'

Lỗi xảy ra vì phương thức __fly trong lớp Duck là private nên không thể truy cập được từ bên ngoài lớp đó.

Duck Typing

Trong Python kiểu dữ liệu là kiểu động nên các lập trình viên thường quan tâm đến các thuộc tính, hàm của các đối tượng hơn là kiểu dữ liệu của chúng, phong cách này có tên là Duck Typing. 

Ví dụ

#!/usr/bin/python			
class Person():
	def say(self):
		print ("Hello STDIO!")
		
def quackquack(duck):
	duck.say()
	
person = Person()
quackquack(person)

Hàm quackquack truyền vào tham số vào là một đối tượng kiểu Duck, tuy nhiên có thể dùng nó với một đối tượng kiểu Person.